تجریش به باغ‌هایش معروف بوده است

سرپل تجریش یا همان میدان تجریش با تکمیل خیابان ولی‌عصر به یکی از تفرج‌گاه‌های مردم تهران در دهه‌های سی و چهل تبدیل شد. بسیاری از مردم تهران به ویژه در فصل تابستان به سمت تجریش می‌آمدند تا کبابی بخورند و چند فال گردوی تازه را از دستان سیاه گردوفروشان سر پل بخرند.

براساس منابع تاریخی، محدوده تجریش از شمال پل رومی تا باغ بزرگ گوگل یا همان سرپل تجریش تا محله مقصودبیک بوده است. درباره قدمت تجریش نظراتی گوناگون وجود دارد؛ نظراتی که اغلب آن‌ها بر این موضوع که حدود ۱۰۰۰ سال پیش در منطقه شمیران روستایی با نام «طجرشت» وجود داشته که بسیار هم خوش آب و هوا بوده اتفاق نظر دارند. یکی از اسناد خوش آب و هوا بودن منطقه این است که بنا به اطلاعات موجود در منابع تاریخی، طغرل‌بیگ سلجوقی زمانی که به واسطه وزیر خود، عمیدالملک کندری، دختر القائم بالله را خواستگاری می‌کند به ری می‌آید تا همسر تازه خود را ببیند. طغرل اما در ری بیمار می‌شود و به وصال عروس نمی‌رسد. طبیبان علت بیماری او را گرمای هوای ری می‌دانند و تجویز می‌کنند که به جایی خوش آب و هوا در همان حوالی برود. مناسب‌ترین و نزدیک‌ترین جا طجرشت بود که هم قصری ییلاقی داشت و هم آب و هوایی مناسب، اما آب و هوای خوش آن‌جا هم موجب نمی‌شود تا طغرل‌بیگ بیش از چند روزی زنده بماند.

علت نام‌گذاری این منطقه به طجرشت یا تجریش را در رودخانه‌ای می‌دانند که دقیقا از انتهای خیابان ولی‌عصر یعنی سر پل تجریش می‌گذرد و به سمت جنوب ادامه پیدا می‌کند. واژه‌شناسان معتقدند کلمه تجریش در حقیقت تیز پژ یا تیز پر بوده است که نامش را از رودی نه چندان عریض اما پرشتاب گرفته که از منطقه دربند به این حوالی سرازیر بوده است.

اکنون نیز اگر در فصل‌های پرآب از سمت خیابان ولی‌عصر وارد تجریش شوید و بعد به سمت خیابان حسابی بروید، رودخانه‌ای را می‌بینید که از کنار جعفرآباد به سرعت گذشته و بعد از گذر از زیر میدان تجریش که در حقیقت پلی بوده است که روی این رودخانه زده شده به سمت مقصودبیک حرکت می‌کند؛ این همان رودخانه‌ای بود که در سیل سال ۱۳۶۶ طغیان کرد و بعد از گذر از گلاب‌دره، منطقه سرپل تجریش و بازار تاریخی آن و بسیاری از ساکنان آن نواحی را با خود برد. در این ماجرا، سنگی بزرگ از بالای کوه حرکت کرد و وسط سرپل تجریش افتاد؛ همان سنگی که امروزه در ابتدای خیابان جعفرآباد در سرپل تجریش قرار گرفته که خاطره سیل سال 1366 از یادها نرود.

بقعه امام‌زاده صالح که گفته می‌شود یکی از پسران امام رضا بوده است، از مهم‌ترین بناهای تجریش به شمار می‌رود؛ این امام‌زاده که گویا همراه پدر به ایران آمده است، در منطقه تجریش به شهادت می‌رسد. گفته می‌‌شود که سر وی توسط حاکم ری از بدن جدا شد. قدمت ساخت بقعه این امام‌زاده به ۷۰۰ سال پیش یعنی زمان غازان‌خان مغول می‌رسد و البته بازسازی و آیینه‌کاری این بنا در زمان فتحعلی‌شاه قاجار و توسط یکی از شاهزادگان انجام شده است.

نام تجریش در زمان قاجاریه با نام یکی از متولدین این منطقه هم پیوند دارد و بر سر زبان‌ها بوده است؛ جیران تجریشی، دختر باغبانی اهل همین منطقه که سوگلی محبوب ناصرالدین‌شاه قاجار شد و دو پسر او هم ولی‌عهدهای چهارمین پادشاه قاجار بودند؛ هر چند هیچ‌کدام از آن ولایت‌عهدان به سه سالگی نرسیدند و دختر تجریشی هم از غصه فرزندانش دق کرد.

در کنار همه این‌ها، تجریش همواره به باغ‌هایش هم معروف بوده است. اما این باغ‌ها در طول سالیان و در جریان گسترش تهران مدرن رفته‌رفته به ساختمان‌هایی بلند و عمارت‌های شیک و آن‌چنانی تبدیل شدند. یکی از آخرین باغ‌ها، «باغ گیاهی» بود؛ باغی که تجریش و خیابان ولی‌عصر را به مجموعه باغ سعدآباد می‌رساند و اصلا یکی از دلایل ساخته شدن خیابان ولی‌عصر بود. باغ گیاهی حدود ۱۰ سال پیش فروخته شد و درخت‌هایش یکی‌یکی افتادند تا مجتمعی تجاری و بزرگ به اسم «ارگ» جایشان را بگیرد؛ مجتمعی که مانند خیلی دیگر از خانه‌ها و آپارتمان‌های تجریش روی خاطره باغ‌ها قد کشیدند.