بیش از 3هزار هکتار سقف لرزان در تهران!

حدود 1.5میلیون نفر از ساکنان تهران در بیش از 3هزار هکتار بافت فرسوده زندگی می‌کنند و از حدود یک‌میلیون پلاک ساختمانی در این شهر، 250هزار پلاک در این محدوده قرار دارد. البته همه این ساختمان‌ها ناپایدار و در حال تخریب نیستند، اما معمولا ریزدانه هستند و ظرفیت معابر مناسبی برای تردد ندارند. اگر نیمی از این ساختمان‌ها را ناپایدار تصور کنیم، بیش از 100هزار پلاک ساختمانی ناپایدار در شهر وجود دارد که همه مشخصات بافت فرسوده را هم دارند.
در برنامه ارائه شده از سوی علیرضا زاکانی، شهردار منتخب تهران به شورای شهر آمده است که «وجود بافت فرسوده و ناپایدار یک واقعیت در شهر تهران است و توجه ناکافی به بافت فرسوده ناپایدار و ریزدانه یکی از مهم‌ترین چالش‌های معماری و شهرسازی به شمار می‌رود.»
در بخش دیگری از این برنامه با تأکید بر وجود 3268هکتار بافت فرسوده براساس مولفه‌های شورای‌عالی شهرسازی آمده است که «دستور‌العمل‌های شهرسازی باید به منظور جلب مشارکت شهروندان در بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد بازنگری و اصلاح شود.»

افزایش قانونی بافت فرسوده
یکی از مهم‌ترین اقدامات سال‌های اخیر افزودن ۱۷۰۰هکتار به بافت فرسوده پایتخت بود که باعث شد ۷۷هزار پلاک در بافت فرسوده محاسبه شوند و بتوانند از تسهیلات فرسودگی استفاده کنند. در3سال گذشته ۱۱هزار پلاک با مساحت ۱۲۰هکتار نوسازی شده‌اند، اما به‌دلیل اضافه شدن محله‌های جدید مساحت بافت فرسوده تهران همچنان زیاد است. علیرضا جاوید، سرپرست شهرداری تهران ضمن درخواست از اعضای شورای اسلامی شهر تهران برای تسریع در تشکیل کمیسیون‌های تخصصی شورا به‌ویژه کمیسیون شهرسازی و برنامه و بودجه گفت: «امیدوارم موضوع بافت‌های فرسوده در دستور کار 2کمیسیون شهرسازی و برنامه و بودجه قرار گیرد و به‌ویژه در محدوده‌های حرم عبدالعظیم حسنی بررسی شود تا از این مسیر از ظرفیت فرادست نیز استفاده شود.» عضو شورای ششم شهر تهران نیز در بازدید از بافت فرسوده محله‌های اتابک و مینابی، ضمن ادای احترام به شهدای گمنام آرمیده در محوطه سیده ملک خاتون بر تسریع بر روند احیای بافت فرسوده شهر تهران تأکید کرد و گفت: «احیای بافت فرسوده به‌خصوص در محله‌های قدیمی و اصیل در برنامه این دوره شورا قرار دارد تا روح جدیدی به کالبد آن دمیده شود.» نرجس سلیمانی با اعلام اینکه روند خدمت‌رسانی در جنوب شهر شتاب بیشتری به‌خود می‌گیرد، ادامه داد: «فاصله شمال و جنوب تهران را با توجه بیشتر مدیریت شهری و حضور مؤثر، کاهش خواهیم داد.»

جمعیت؛ مشکل اصلی بافت فرسوده
به‌گفته کاوه حاج علی‌اکبری، مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران دست‌کم یک بلوک فرسوده در ۱۹۶محله تهران وجود دارد و بر این اساس ۵۰درصد محلات شهر تهران، به شکلی با مشکل فرسودگی مواجه هستند. از طرف دیگر به‌دلیل اینکه حدود یک سال پیش، قسمت‌های جدیدی به بافت فرسوده تهران افزوده شد، جمعیت آن از یک‌میلیون‌و200هزار نفر بیشتر شده است. این افزایش به‌دلیل تغییر برخی معیار‌ها اتفاق افتاد که محله‌های بیشتری را شامل شرایط بافت فرسوده می‌کرد. مدیریت شهری از سال96 باز‌آفرینی بافت فرسوده را در دستور کار خود قرار داده و نیمی از نوسازی‌ها از طریق تجمع پلاک‌های ریزدانه انجام شده که دفاتر توسعه محله، اصلی‌ترین نقش را در این تجمیع داشتند. بنا بود در مدت 5 سال بخش بزرگی از این مناطق نوسازی شوند، اما عوامل گوناگون ازجمله تورم و رکود بازار مسکن مانع این کار شد. بافت فرسوده به‌دلیل نوع سکونت جمعیت زیادی را در خود جای داده و هنگام بروز حوادث احتمالی ممکن است باعث خسارات زیادی شود. معمولا در مواجهه با بافت فرسوده پیش از هر چیز موضوع خطرات زلزله مطرح می‌شود، اما نباید تصور کرد که خطر زلزله تنها ساکنان بافت فرسوده را تهدید می‌کند. برخی از ساختمان‌های واقع شده در خارج از بافت فرسوده نیز در خطر تخریب بر اثر زلزله هستند. گفته می‌شود که به‌دلیل اینکه نزدیک 70درصد ساختمان‌های تهران اسکلت دارند، می‌توان امیدوار بود که در مقابل زلزله تا حدی مقاومت کنند، اما جمعیت ساکن در بافت فرسوده آن را همچنان آسیب‌پذیر می‌کند. بافت فرسوده تهران 3برابر تراکم بیشتری نسبت به سایر مناطق دارد و نیمی از آن در مناطق10،12،15و17 قرار دارد که جزو نقاط پرجمعیت شهر به شمار می‌روند. ساکنان این محله‌ها نیاز به زیرساخت‌های فراوانی دارند که جز با نوسازی ساختمان‌ها و معابر نمی‌توان آنها را تامین کرد.